Kan het geven van nieuwe prikkels aan gieren hun welzijn verbeteren? Dat is de vraag die we wilden beantwoorden in onze nieuwste studie in Zoo Planckendael. In dit onderzoek testten we of verschillende vormen van omgevingsverrijking het welzijn van gieren in dierentuinen kan verbeteren door het stimuleren van natuurlijk gedrag.

Dieren iets interessants te doen geven

Omgevingsverrijking verwijst naar de inrichting van het verblijf of voorwerpen die aan een verblijf worden toegevoegd om natuurlijk gedrag te stimuleren en stress te verminderen. Zie het als de dieren iets interessants geven om te doen, iets dat aansluit bij hun natuurlijke gedrag in het wild. Voor vogels zoals gieren is dat vaak niet eenvoudig. Ze zijn vaak voorzichtig met nieuwe en onbekende objecten (ook wel neofobie genoemd) en er is tot nu toe weinig onderzoek gedaan naar welke verrijking het meest geschikt is voor hen. Met ons onderzoek wilden we daar verandering in brengen.

Karkassen en spiegels stimuleren natuurlijk gedrag

Gedurende een periode van vijf maanden introduceerden we zes verschillende verrijkingsobjecten (steeds één per keer) aan 13 monniksgieren in Zoo Planckendael. Deze omvatten grote karkassen, voerdozen, takkenbundels, een doos met voedselbuizen, spiegels en basketballen. We vergeleken het gedrag van de gieren vóór en tijdens de verrijkingsperiode en keken naar veranderingen in activiteit, sociale interacties en tekenen van stress.

De gieren reageerden alleen actief op de karkassen en de spiegels. Bij de spiegels zagen we dat de vogels nieuwsgierig waren en exploratief gedrag lieten zien. Wanneer er grote karkassen in het verblijf aangeboden werden waren, zagen we onder andere:

• Meer sociaal gedrag, zowel positief (zoals begroeten) als agressie, net zoals gieren zich gedragen rond karkassen in het wild.
• Meer beweging: ze vlogen naar beneden om te eten, verkenden hun omgeving meer en waren actiever.
• Meer vocalisaties, wat wijst op verhoogde sociale betrokkenheid.

Dit alles wijst erop dat de gieren werden gestimuleerd en natuurlijk gedrag konden uiten.

Nieuwe objecten hebben op zichzelf ook al een effect

Dit betekent niet dat de andere items géén effect hadden! Zelfs zonder directe interactie leek de verrijking te leiden tot minder abnormaal repetitief gedrag, zoals het stereotiepe knabbelen aan de overnetting van het verblijf. Dit suggereert dat dergelijke nieuwigheden op zichzelf het welzijn kunnen verbeteren, mogelijk doordat er meer afwisseling in het verblijf is. Sommige items, zoals de takkenballen of basketballen, werden met terughoudendheid benaderd, waarschijnlijk doordat gieren veelal neofoob zijn. Dit laat zien dat wanneer ongevingsverrijking wordt aangeboden, gieren mogelijk langere gewenningsperiodes of training (bijvoorbeeld het koppelen van nieuwe items aan voedsel) nodig hebben om zich veilig genoeg te voelen om te verkennen.

Zelfs kleine aanpassingen kunnen een groot verschil maken

Voor gieren in kweekprogramma’s kan verrijking helpen om natuurlijke vaardigheden en gedrag te ontwikkelen, verveling tegen te gaan en zowel hun fysieke als mentale gezondheid verbeteren. Deze studie toont aan dat zelfs eenvoudige aanpassingen, zoals het aanbieden van een groot karkas, een groot verschil kunnen maken voor hun welzijn. En het herinnert ons eraan dat dieren ook baat kunnen hebben bij verrijking zonder dat ze er direct interactie mee moeten hebben.

Meer weten?

We publiceerden onze bevindingen in het Journal of Zoo and Aquarium Research, in samenwerking met Jessica Smith en Matthias Laska. Je kunt het volledige artikel hier lezen!