Koraalverbleking tastte wereldwijd al 8 op de 10 riffen aan

Op 8 juni is het World Ocean Day: een dag waarop we wereldwijd stilstaan bij het belang van gezonde oceanen. Ze regelen het klimaat, leveren zuurstof, voeden miljoenen mensen en herbergen een verbazingwekkende rijkdom aan leven. Maar onze oceanen staan onder druk, en met hen alles wat onder hun oppervlakte leeft.  Van al het leven in zee vormen koraalriffen een van de meest bijzondere en helaas kwetsbare ecosystemen. Net daarom zetten we ze vandaag extra in de schijnwerpers. 

Je weet het waarschijnlijk al: het gaat niet goed met de koraalriffen in de wereld. Maar nooit eerder was de situatie zo ernstig. Al 84% van de koraalriffen wereldwijd zijn aangetast door koraalverbleking en wetenschappers waarschuwen dat er niet snel verbetering in zicht is. Koralen zijn van levensbelang voor de oceaan – en bij uitbreiding voor ons – en toch dreigen we ze te verliezen. 

Koraalverbleking uitgelegd: wat is het precies? 

Idealiter leeft een koraalrif in watertemperatuur van 25°C tot 29°C, al verschilt de optimale temperatuur van soort en locatie in de wereld. Door de opwarming van de aarde stijgt de temperatuur van het zeewater waardoor koralen in stressreactie kunnen schieten. Ze reageren op die temperatuurwijziging door de kleurrijke algen (de zoöxanthellae) waarmee ze samenleven, af te stoten. Zonder deze algen die hen voedingsstoffen geven, verliezen ze een belangrijke bron van energie, verbleken ze en kunnen ze mogelijk afsterven. 

Koraal onder druk: hoe erg is de situatie in 2025? 

Naast temperatuurverandering, reageert koraal ook op de verzuring van het water doordat zeewater broeikasgassen uit de atmosfeer opneemt. Voeg dat samen met talrijke en hevige stormen die het koraal kunnen beschadigen en je krijgt een cocktail van stressfactoren die fataal kan zijn voor het rif. 
Sinds 1998 zijn er wereldwijd al 4 periodes vastgesteld van koraalverbleking die maanden aanhielden. De laatste jaren duren die periodes niet alleen langer, maar ze veroorzaken ook steeds meer schade. Ondertussen zitten we sinds 2023 opnieuw in zo’n golf die nog steeds niet is uitgewoed, wat desastreuze gevolgen heeft. Uit cijfers van het Amerikaanse agentschap NOAA blijkt dat op dit moment 83,7% van alle koraalriffen wereldwijd werd aangetast. 

Is herstel van het rif mogelijk?

Koraalriffen staan onder druk, maar zijn nog niet reddeloos verloren. Ze kunnen van koraalverbleking herstellen op voorwaarde dat de stressreactie op temperatuurverandering niet te lang duurt en dat er geen andere bijkomende bedreigingen zijn zoals vervuiling of overbevissing.

In dierentuinen en aquaria wereldwijd leveren onderzoekers inspanningen om koraal te herintroduceren in de natuur en riffen te herstellen. Ook in ZOO Antwerpen bouwen we mee aan een oplossing: sinds 2015 huisvesten we een van de grootste levende rifaquaria van Europa met eigen koraalkweek. In een zorgvuldig gecontroleerd systeem vermenigvuldigen we de koralen. Dat kan zowel ongeslachtelijk door ze te stekken ofwel geslachtelijk, ook wel coralspawning genoemd. Om koraalkweek te doen slagen, is het belangrijk dat dat in optimale condities gebeurd: verlichting, stroming, temperatuur en zuurtegraad van het water spelen allemaal een rol.

Deze aanpak helpt niet alleen voor bewustmaking bij bezoekers, maar draagt ook bij aan de internationale uitwisseling van koraal en kennis zonder schade toe te brengen aan de riffen. Ook in de natuur lopen herstelprojecten gesteund door ZOO Antwerpen waarbij jonge koraalfragmenten op beschadigde riffen worden uitgeplant.

Wat kan jij doen voor een gezonde oceaan?

De zomer – en grote vakantie – komt eraan, dus hebben we een aantal tips op een rijtje gezet zodat ook jij kan bijdragen aan een gezonde zee en gezonde koralen:

• Kies duurzame, reef safe zonnecrème zonder het ingrediënt oxybenzone. Die stof is een UVfilter die negatieve gevolgen heeft op de waterkwaliteit.
• Ga je deze zomer snorkelen? Doe het dan op een verantwoorde manier door een organisatie te kiezen waar het welzijn van dieren en natuur voorop staat.
• Koop op reis geen souvenirs die gemaakt zijn van schildpad, koraal of schelpen. Kies in plaats daarvan voor souvenirs waarvan de opbrengsten naar de lokale bevolking gaan.
• Beperk je plasticgebruik, zeker op reis of tijdens een dagje aan zee. Laat wegwerpflessen of rietjes voor wat ze zijn en kies voor een herbruikbaar alternatief.
• Schijnt de zon? Laat dan de auto staan, en neem de fiets of ga te voet. Goed voor het klimaat, het koraal en jezelf.