In onze parken staat wetenschap nooit stil. Elke dag doen onderzoekers, verzorgers, dierenartsen en curatoren nieuwe kennis op over de dieren waar we voor zorgen, hier én in de natuur. Tijd om terug te blikken op een jaar vol bevindingen die echt een verschil maken voor dierenwelzijn, natuurbehoud en soortbeheer. En zoals altijd kijken onze wetenschappers tegelijk ook vooruit, want er zijn nog véél vragen die antwoorden verdienen.

Terugkijken naar het voorbije jaar

Terugkeer van de vietnamfazant: een internationale reddingsoperatie

Al sinds begin deze eeuw is de vietnamfazant niet meer gezien in de natuur, maar dankzij het internationale soortbehoudsprogramma en bijhorend introductieproject krijgt deze bijzondere vogel een nieuwe kans in de bossen van zijn thuisland Vietnam. Vanuit ZOO Antwerpen werkt curator vogels Jan Dams mee aan dit project: van genetica tot de uitbouw van een kweekcentrum en overleg met de overheid ter plaatse. Het doel: de soort opnieuw een duurzame toekomst geven in haar oorspronkelijk leefgebied.

👉 Lees meer: De uitgestorven vietnamfazant vliegt terug naar huis

Familiegeheimen ontrafeld: vaderschapsbepaling bij chimpansees

Deze zomer ontrafelden ZOOwetenschappers de familiegeheimen van onze chimpansees: wie is de vader van chimpanseekleuter Zabari? Omdat vrouwtjes bij chimpansees met meerdere mannen paren, is dat niet altijd vanzelfsprekend. Toch is die informatie onmisbaar om de genetische variatie én de gezondheid van de populatie te bewaken. DNA-analyses helpen onderzoekers bovendien begrijpen hoe erfelijke ziektes worden doorgegeven en hoe chimpansees genetisch verschillen van bonobo’s.

👉 Lees meer: Familiegeheim ontrafeld: DNA-analyse onthult vader van chimpansee Zabari

Bluetooth onthult sociale relaties bij monniksgieren

Om kweekkoppels bij monniksgieren beter te herkennen en te voorspellen, onderzochten ZOOwetenschappers niet de genetica, maar het sociale gedrag. Met zelf ontwikkelde bluetoothloggers werd gemeten welke dieren vaak dicht bij elkaar blijven, wat een sterke aanwijzing is voor succesvolle koppels. Die technologie geeft onderzoekers nieuwe inzichten in hoe monniksgieren met elkaar omgaan én hoe ze reageren op hun omgeving.

Een nieuwe toekomst voor de okapi in Congo

Jarenlang was het onzeker of okapi’s überhaupt nog in de natuur voorkwamen, en zo ja: waar dan precies. Met behulp van cameratraps konden ZOOwetenschappers het overtuigend bewijs leveren dat de soort wel degelijk nog aanwezig is in de regenwouden van Congo. Die doorbraak vormt de basis voor een nieuwe gerichte conservatie-inspanning om de okapi en haar leefgebied te beschermen.

👉 Lees meer: World Okapi Day 2025 - Op zoek naar een nieuwe conservatietoekomst in Congo

Onderzoek als zorg: zo krijgen alle dieren de best mogelijke medische opvolging

Dit jaar voerde dierenarts Jonas verschillende onderzoeken uit bij onze dieren: zowel bij acute problemen, zoals bij gorilla Thandie, als preventief onderzoek om mogelijke aandoeningen tijdig te ontdekken. Zo werd bij giraf Valeye onderzocht waarom ze scheef kauwde en of dat een risico vormde voor haar gezondheid op lange termijn; scans toonden een lichte afwijking, maar zonder nadelige gevolgen. Of het nu gaat om de grootste bewoners of net de allerkleinsten: elke verdachte verandering wordt verder onderzocht zodat gezondheidsproblemen vroeg worden opgespoord en elk dier de zorg krijgt die het nodig heeft.

👉 Lees meer: Binnenkijken in het hoofd van een Indische leeuw — Yarzar onder de scanner

Opnieuw een jonge monniksgier uitgezet in de natuur

Dit kweekseizoen was bijzonder succesvol voor de monniksgieren van ZOO Planckendael. Zo succesvol zelfs dat we opnieuw een jonge monniksgier terug konden uitzetten in de natuur. Dat draagt bij aan het grotere Europese herstelprogramma dat de oostelijke en westelijke populatie opnieuw met elkaar wil verbinden. Na eerdere stappen in Frankrijk, Spanje en Mallorca was Bulgarije aan de beurt. Een volgende uitzetting richting Italië moet helpen om de historische trekroutes van de soort te herstellen.

Waar onze onderzoekers de komende jaren naar uitkijken

Terugkijken toont hoe groot de impact van wetenschap vandaag al is, maar onderzoek stopt nooit. Onze wetenschappers zetten hun werk verder met nieuwe vragen, nieuwe technologieën en nieuwe ambities. Altijd met één doel: dieren beter begrijpen, beter beschermen en beter voor hen kunnen zorgen.

Het gedrag van olifanten in kaart brengen

De komende periode monitoren onderzoekers onze olifanten dag en nacht om te zien wat ze doen, waar ze zich in het verblijf bevinden en met wie ze interageren. Door die gegevens over langere tijd te verzamelen, kunnen we analyseren hoe de sociale dynamiek evolueert tussen seizoenen en in verschillende omstandigheden. De komst van olifantenstier Upali is daarbij een belangrijk moment: verandert zijn aanwezigheid de groepsstructuur en onderlinge relaties? Dat inzicht helpt om groepshuisvesting en welzijn bij olifanten verder te optimaliseren.

Hoe voelen onze monniksgieren zich?

Binnenkort start een nieuw onderzoek dat moet achterhalen hoe gedrag en omgeving samen bijdragen aan het welzijn van monniksgieren. Daarbij wordt gekeken of factoren zoals nestlocatie, verblijfsindeling en interacties tussen vogels mee kunnen voorspellen welke koppels succesvol zijn in het soortbehoudsprogramma. Door het welzijn van de dieren rechtstreeks te koppelen aan het succes van het conservatieproject, krijgen onderzoekers een beter beeld van wat monniksgieren echt nodig hebben om zich voort te planten. Die kennis kan het volledige Europese soortbehoudsprogramma versterken, waar ZOO Planckendael een belangrijke rol in speelt.

Cohousers in het vizier

Binnenkort verwachten we de resultaten van het langlopende project waarbij uilenkopmeerkatten werden geïntroduceerd in het verblijf van onze gorilla’s. Het onderzoek test de hypothese dat beide soorten voordeel halen uit het samenleven door bijvoorbeeld extra sociale prikkels of meer natuurlijke gedragingen. Door gedrag en welzijn van beide soorten nauwkeurig te observeren, wordt duidelijk of gemengde verblijven een win-win zijn en onder welke voorwaarden dat het best werkt. Die kennis kan toekomstgerichte beslissingen rond leefgebieden mee sturen.

Wetenschap die blijft groeien

Het voorbije jaar leverde nieuwe inzichten op qua genetica, gedrag, conservatie en diergeneeskunde. Kennis die niet alleen onze dieren ten goede komt, maar ook het bredere natuurbehoud. Tegelijk onderstrepen alle onderzoeken samen één constante: elke vraag die beantwoord wordt, opent meteen nieuwe vragen. Onze wetenschappers blijven daarom verder zoeken, meten, analyseren en observeren, met één doel voor ogen: dieren steeds beter begrijpen, beter beschermen en beter voor hen zorgen, vandaag én in de toekomst.

Heb je zelf zin gekregen om op onderzoek uit te gaan en dieren in hun leefomgeving te bestuderen? Dan is onze wedstrijd voor jongeren misschien wel iets voor jou! Doe mee en wie weet wordt jij wel dé Jongste Wetenschapper van 2026.

👉 Lees meer: ZOO Science zkt Jongste Wetenschapper 2026